Cumhuriyet Dönemi’nde Ayasofya ve Millî Hafıza Savaşları

Doç. Dr. Umut Azak, İstanbul Okan Üniversitesi

Bu çalışmada, 1934’te müzeye çevrilen Ayasofya Camii’nin, Türkiye’de çok partili demokrasiye geçişten itibaren muhafazakâr, milliyetçi ve İslamcı akımlarca siyasi bir simgeye dönüştürülme süreci inceleniyor. Cumhuriyet’in kazanımlarından ziyade imparatorluk mirasını yücelten bir Osmanlıcılık söyleminde buluşan bu akımlar, Kemalist ve laik milliyetçilik karşısındaki mücadelelerini tarihsel mekân ve figürleri yeniden anlamlandırma ve millî gurur kaynağı olarak bayraklaştırma yoluyla yürütmüşlerdir. Bu “hafıza savaşı”nın önemli bir boyutunu, Müzenin tekrar ibadete açılmasını talep eden ve 2020 Temmuzunda sonuçlanan “Ayasofya kampanyası” oluşturmuştur. Çalışma, 1950’li ve 1960’lı yılların dergi ve gazetelerine odaklanarak, Ayasofya simgesi üzerinden millî hafızayı yeniden şekillendirmeyi  hedefleyen bu kampanyanın izini sürecektir.