Konya’daki Hagios Amphilochios Kilisesi ve Eflatun Mescidine dönüştürülmesi

 Konya’da Alaaddin Tepesinin üstünde aynı adı taşıyan caminin yanına bir zamanlar “Eflatun Mescidi”(Platon Mescidi) adı verilen bir mescid vardı. Başlangıçta Hagios Amphilochios kilisesi olan bu bina, Bizanslı Iconium şehrinin hakimi, artık yaşamıyor ama W. Ramsay ve G. Bell tarafından ve eski fotoğraflardan biliniyor. Kilisenin son hali çapraz kubbeli bir yapı olarak çizilmiş, yarım daire şeklinde bir apsisi var, Selçukluların Iconium’u fethetmesinden sonra birçok değişiklik geçirmiş. Anadolu Selçuklularının başkentinde bu kilise, Rum ve diğer Hıristiyan hanım sultanlar ve orada yaşayan ve çalışan bütün Hıristiyanlar için bir saray kilisesi olarak kullanılmış. Bu kullanımdan şöyle bir soru çıkıyor, bu uygulama  bir hoşgörü eylemi miydi, yoksa sultan ve Hıristiyan tebaası için sadece bir zorunluluk muydu. Bu kullanım açısından bu kilisenin boyutlarının küçüldüğünü ve kilisenin güney duvarının fotoğraflarında ikinci “bizans” aşamasının gözlemlenebildiğini varsayıyoruz. Kilisenin son dönüştürülmesi muhtemelen Karamanlı Konya’sının 1475’de Osmanlı sultanı II. Mehmed (1451-1481) tarafından fethedilmesin sonra gerçekleşmiştir. Bina mimberi ve minaresi olmayan küçük bir camiye dönüştürülmüş ve “Eflatun Mescidi” olmuştur. Bu amaçla eski kilisenin birçok penceresi ve kapısı kapatılmış ve güney duvarında küçük bir girintiden mihrap yapılmıştır. Yerlilerin St. Amphilochios’u Platon diye adlandırdıkları kesindir, Platon Iconia’da hiç yaşamamıştır. Makalemizde ayrıca bu tarihi ama şimdi kaybolmuş Orta-Bizans anıtının muhtemel inşa aşamalarını ve değişikliklerini gösteren bir şema sunacağız.