Geç Antik Dönemin Son Büyük Savaşı Sırasında (Bizans-Sasaniler Savaşı 603-628) Anadolu’nun Dini Mekanlarının Saygısızlığa Uğraması ve Yeniden Biçimlendirilmesi: Maddi ve Ideolojik Miraslar

Dr. Yuri STOYANOV, SOAS Londra Üniversitesi

Perslerin Hıristiyanların kutsal binalarını imha ettiği ve saygısızlık ettiği iddiaları, Bizans’ın savaş zamanı propagandasının ve ideolojisinin önemli bir bölümünü ifade eder, özellikle 620’de Anadolu, Kafkas ve Yakın doğu savaş-tiyatrosundaki epik Bizans-Sasani çarpışmalarının son sahnelerinde. Bu savaş zamanı propagandasının büyük kısmı, Kudüs’deki paradigmatik Hıristiyan mekanlarının kitlesel imhası iddialarına dayanmaktadır, benzer iddialar Anadolu’daki önemli Bizans kentsel merkezleriyle, örneğin Edessa (modern zamanlarda Urfa) ve Antioch (modern zamanlarda Antakya) ile ilgili olarak, 626 yılında imparatorluğun başkenti Konstantinapolis’in Pers-Avar kuşatması altındayken şiddetli hücum beklentisi ölçüsünde, ileri sürülmüştür. Yakın zamanlarda yapılan ve devam eden arkeolojik Bizans ve erken dönem Müslüman Kudüs keşifleri Perslerin Kutsal Şehri fethetmelerinin ve Sasani işgali sırasındaki dini politikaların yeniden değerlendirilmesine yol açmıştır, bunun Anadolu savaş-tiyatrosunun, Perslerin Anadolu’daki Hıristiyan dini mekanlarına saygısızlık yaptığına ve dönüştürdüğüne ve Bizans’ın Sasani anayurdunda Zerdüşt kutsal mekanlarını misilleme olarak imha ettiğine ilişkin iddiaların değerlendirilmesi üzerinde önemli etkisi vardır.  Bu makale savaş zamanında Anadolu Hıristiyan dini mekanlarına saygısızlık yapılması ve dönüştürülmesi iddialarının ve Bizans ideolojilerinde kutsal mekan ihlali nosyonunun ve Bizans ve Bizans sonrası dönemde Küçük Asya’da Reconquista’nın devam eden mirasının maddi kanıtlarını özetlemeyi amaçlamaktadır.