Giresun’un Çocuk Kütüphanesi: Cumhuriyet Döneminin Tuhaf Olayı – Karadeniz Bölgesinde bir Latin Katolik Kilisesinin Dönüştürülmesi

Vanessa R. de Obaldia, ERC – Johannes Gutenberg Üniversitesi- Mainz

Latin İmparatorluğunun 1261’de dağılmasından sonra, Konstantinopolis’deki Latin Katolik kiliseleri zaman zaman dönüştürülmeye maruz kaldı. İki yüzyıl sonra Osmanlıların fethiyle birlikte aşamalı olarak dini veya seküler amaçlarla sistematik el koyma uygulamalarına tabi tutuldu. En iyi belgelenen iki olay 1476’da Dominiken St. Paul Kilisesi’nin Galata Camisi’ne dönüştürülmesi St. Francis manastır kompleksinin Galata Yeni Camisi’ne dönüştürülmesidir. Yüzyıllar geçtikçe, Latin ibadet mekanlarının dönüştürülmesi çok farklı biçimlere büründü, cami ve depolar kültür merkezlerine, hatta Türk hamamına dönüştürülerek dini, demografik, siyasi ve ekonomik gereksinimleri yerine getirdi.

Bu araştırma, Karadeniz’deki Giresun şehrinde bir Latin Katolik kilisesinin çocuk kütüphanesine dönüştürülmesinin detaylı örnek olay araştırmasını sunmadan önce, Osmanlı fetihleri döneminden başlayarak Latin Katolik kiliselerin genel bir incelemesini sunacaktır. Giresun’da Fransiskenler tarafından yapılan eski kilisenin tarihi özel bir ilgiye konu olmuştur, öncelikle Osmanlı İmparatorluğu dönemindeki bütün Fransisken kiliseleri arasında ömrü en kısa olanıdır (1910-1967), ikinci olarak çocuk kütüphanesine dönüştürülmesi Osmanlı ülkesinde Fransisken misyonunun oynadığı iki önemli rolün ruhunu korumuştur: toplumun aydınlatılması ve çocuklara eğitim verilmesi. Ortak mekanların dönüştürülmesi konuları yeni olmamakla birlikte bu örnek olay araştırması, 1923’de Türkiye  Cumhuriyetin kurulmasından önce ve sonra Fransisken kilisesinin statüsüne ve önemine ilişkin diğer konulara ve ayrıca, Karadeniz bölgesinin siyasi ve sosyal dinamiklerine ilişkin diğer önemli konulara ışık tutacaktır. Bu araştırma ayrıca,  ‘öteki’’nin dini mekanının geçerliğiliğinin/geçersizliğinin tanınmasına ilişkin kavramları çevreleyen soruları ve sonuç olarak orijinal fonksiyonunu korunmasına ilişkin soruları ele alacaktır.